Kacwin

Kacwin (z niem. Katzwinkel ‘koci zakątek’) to jedna z ciekawszych miejscowości polskiego Spisza położona nieco na uboczu, wśród malowniczych wzniesień Magury Spiskiej z bezpośrednim widokiem na Tatry w tle. Poza bogactwem naturalnym, można tu doświadczyć także obcowania z żywym folklorem oraz zapoznać się z jedynymi w swoim rodzaju elementami dziedzictwa materialnego.
Do głównych zabytków Kacwina należy średniowieczny kościół pw. Wszystkich Świętych. Jego powstanie datuje się na pierwszą ćwierć XIV stulecia, a za fundatora uznaje się, podobnie jak w przypadku kościoła w Niedzicy, Kokosza Berzewiczego. Tym samym, Kacwin stanowił jeszcze jedną wieś podlegającą jurysdykcji pana zamku niedzickiego. Wszyscy wielbiciele obiektów sakralnych muszą też wiedzieć, że Kacwin to miejscowość znana z kapliczek o intrygujących historiach i często malowniczym położeniu. Warto tu wymienić choćby najstarszą kaplicę Matki Bożej Śnieżnej powstałą w połowie XVIII w., w której po dziś dzień w święto MB Śnieżnej 5 sierpnia odprawiana jest msza święta, kilkanaście lat starszą, okazałą kaplicę cmentarną św. Katarzyny czy najmłodszą – kapliczkę pierwszego błogosławionego Spiszaka ks. Józefa Stanka położoną pod malowniczą Majową Górą.
Do unikatowych świeckich obiektów architektonicznych stanowiących wyjątkowy ślad dawnej drewnianej zabudowy wsi należą z kolei tzw. sypańce, czyli oddzielnie budowane spichlerze na zboże, z zewnątrz oblepione grubą warstwą gliny, która miała tworzyć dodatkową izolację i chronić przechowywane wewnątrz zbiory przed żywiołem ognia. Na uwagę zasługuje także konstrukcja dachu sypańców, którą tworzono tak, by w razie potrzeby można było oddzielić dach od ścian budynku.
Kacwin stanowi też doskonałe miejsce do pieszych wędrówek pozwalających odsłonić bogactwo naturalne wsi. Okazale prezentują się choćby występujące w miejscowości wodospady. Pierwszy nazywany „Pod Mynarzkom” piętrzy się dumnie na potoku Kacwinianka, osiągając niemal 7 metrów wysokości. Drugi zaś – Pod Upłazem – znajduje się nieopodal granicy ze Słowacją i jest dostępny dla turystów.
Podziwiając kacwiński wodospad, kusząca wydaje się być bliskość słowackich wsi. Warto ulec tej pokusie i udać się na spacer lub rowerową wycieczkę do miejscowości graniczących z Kacwinem – Małej Frankowej i Osturni – rusińskiej wsi, w której podziwiać można wspaniale zachowaną ludową architekturę drewnianą.
Cechą wyróżniającą wieś jest także język tutejszych mieszkańców. Podobnie jak w innych miejscowościach, społeczność posługuje się gwarą spiską należącą do dialektu małopolskiego, w Kacwinie jednak zachowała się ciekawa fonetyczna właściwość, zwana archaizmem podhalańskim. Polega on na niezmiękczaniu spółgłosek, takich jak s, c, z, w przypadku, gdy kolejną literą w wyrazie jest i. Obrazują to zjawisko następujące przykłady: cisto ‘czysto’, zito ‘żyto’, sisci ‘wszyscy’. Żywej gwary najlepiej posłuchać podczas występu Bystrego Potoku – zespołu regionalnego aktywnie działającego w Kacwinie. Poza zespołem, spotkania, festyny czy uroczystości mieszkańcom umilają również dwie miejscowe orkiestry dęte.

Miejsca warte zobaczenia w Kacwinie możesz też zwiedzić, spacerując po szlakach wytyczonych przez QUEST!

Literatura
Figiel S., Polski Spisz, Warszawa 1999.
Monita R., Skorupa A., Kacwin. Kościół Wszystkich Świętych, Kraków 2015.
Przewodnik turystyczny po Zamagurzu Spiskim, Kraków 2014.