Okres świętowania 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości jest okazją do poświęcenia uwagi tym, którzy przyczynili się do zjednoczenia z nią części Spisza i Orawy.
Począwszy od „budzicieli” jeszcze sprzed pierwszej wojny światowej, przez żołnierzy z frontów światowego konfliktu i późniejszych polskich formacji, po działaczy plebiscytowych – dziesiątki mieszkańców spiskich miast i wsi pracowało, by dalsze życie wieść wśród rodaków, w wolnym i sprawiedliwie urządzonym kraju. Swoje siły połączyli przedstawiciele lokalnej elity i duchowieństwa, rolnicy, kobiety i mężczyźni, młodzież, dorośli i starsi.
Najbardziej zasłużeni doczekali się uhonorowania Krzyżami i Medalami Niepodległości. W wielu wypadkach tylko dzięki temu odznaczeniu dziś możemy przywołać ich z imienia i nazwiska. Pracując nad poszerzeniem wiedzy o każdym z nich, zachęcamy do poszukiwania w tym gronie swoich przodków, dzielenia się rodzinnymi wspomnieniami, pamiątkami lub informacjami o miejscach spoczynku. Zwieńczeniem projektu będzie wydanie publikacji o spiskich „Bojownikach Niepodległości”, jak tytułowano odznaczonych.
Alfabetyczny spis mieszkańców Spisza odznaczonych Krzyżami i Medalami Niepodległości
Kliknij w nazwę mieszkańca i przejdź do jego opisu.
M
Martniczak Józef
Mondlak Weronika
Montowicz Jan
Neubeler Kornel
Neupauer Jan
P
Pawlak Jan
Pawlak Zofia
Pierchała Józef
Pitek Walenty
Pitoniak Jan
Pitoniak Walenty
Pluciński Jan
R
S
Schneider Wojciech
ks. Sikora Antoni
Stanek Szymon
Stanek Wendelin
T
Tomaszewski Andrzej
Tybor Jakub
U
W
Walos Andrzej
Wassermann Jan
Wassermann Karol
Wiśmierska Maria
Wiśmierski Józef
Obok uhonorowanych Krzyżami i Medalami Niepodległości pozostał szereg również zasłużonych dla sprawy polskiej osób, które z różnych przyczyn nie otrzymały podobnego odznaczenia. Są to ci, co do których procedura ubiegania się o odznaczenie nie została skutecznie sfinalizowana lub w ogóle jej nie podjęto, m.in:
Celuszak Wendelin, ur. 2 kwietnia 1899 r. w Łapszach Niżnych
Kuć Jan Piotr, ur. 22 czerwca 1902 r. , zam. Zdziar
Milaniak Andrzej, ur. 29 października 1875 r. we Frydmanie
Oleksák Jan, ur. w 1896 r. w Kieżmarku
Stanek Józef, ur. 4 III 1909 r. w Łapszach Niżnych (w 1939 r. przeniesiony do odznaczenia cywilnego).
Jeżeli posiadasz dodatkowe informacje nt. ww. osób lub innych zasłużonych dla odzyskania przez Polskę niepodległości i zjednoczenia części Spisza z odrodzonym państwem polskim – prosimy o kontakt. Czekamy również na wspomnienia krewnych odznaczonych osób. Uzupełnione materiały posłużą do wydania pełnego opracowania o mieszkańcach Spisza, uhonorowanych Krzyżami i Medalami Niepodległości.
Materiał archiwalny z zasobu Centralnego Archiwum Wojskowego opracowuje Łukasz Wiater